Rahmi Mert Özcan ‘Bir Dünya Müzik’ dergisindeki Mart & Nisan ayı yazısında bilim ve müzik konusunu ele aldı!

BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ?
– Bilim ve Müzik –

İnsanlar duygu ve düşüncelerini farklı yöntemlerle anlatabilirler. Bu yöntemlerden birisi de müziktir. Duygularımız için anlam ifade eden tüm sesler müzikten geçer. Her sese müzik diyemeyiz tabii ki! Düzenli bir titreşim ve yüksekliği olması şart. Aksi bir durumda ne olur sorusuna verilebilecek yanıt da ancak ‘gürültü’ olabilir. Somut ve soyut olarak pek çok anlam barındıran müzik, tüm evrende aynı etkileri yaratıyor. Kendi kültürümüzde veya başka kültürlerde kendimize uygun zevkler bulup onlarla iç içe yaşıyoruz. Her zaman bir hayat değneği gibi yanımızda müzik. İşte bu dizeleri bize böyle yazdırabiliyor. Farklı duygulara götürüyor bizleri ve yeni keşifler yapmamızı sağlıyor. Bazen hayranlık duyabiliyoruz, bazen de hiç hoşumuza gitmeyecek bir hal alabiliyor. Bir bütün ama tezatlara açık kocaman bir dünya. İşte bu ay yazımda, bu büyük dünyanın bilinmeyen anekdotlarını ‘Bilim ve Müzik’ başlığı altında toplayarak küçük maddeler halinde sizlere hem gerekli, hem de ilginç detaylar sunarak aktaracağım. Eğlenerek, keyifle okuyacağınızı düşündüğüm bu yazımda sizler de bazı bilgiler karşısında şaşırıp kalırken, bazı detayları da ayakta alkışlayacaksınız. E o halde ‘Bunları biliyor muydunuz? Bilim ve Müzik’ başlığı altında sizler için toplamış olduğum maddelere hızlıca giriş yapalım.

• 5 yıl süren araştırmalar doğrultusunda müziğin evrensel olduğu bilimsel olarak kanıtlandı. Özellikle ninnilere odaklanan ekip, benzer işleve sahip parçaların benzer özellikler gösterdiğini keşfetti.  Başka bir deyişle dünyanın her yerinde dans şarkıları ve ninnilerin benzer özelliklere sahip olduğunu ortaya çıktı. Araştırmacılar bazı şarkıların daha resmi veya dini motiflere sahip olmasına rağmen özünde benzer bir yapıya sahip olduğunu ve çalışmanın evrensel bir müzik gramerini ortaya çıkarmak için atılan ilk adım olacağı görüşünde.

• Müzikle tedavi geleneğinin bin yıllık geçmişi var. Farabi, İbn-i Sina gibi bilim adamları hangi makamın hangi hastalığa ve vücudun hangi bölgesine iyi geldiğini bulmuş, uygulamış ve zamanında literatüre yazmışlar. Hatta Türk Müziği makamlarının ruha olan etkileri Farabi’ye göre şöyle sınıflandırılmıştır:
  • -Rast makamı: İnsana sefa (neşe-huzur) verir.
  • -Rehavi makamı: İnsana beka (sonsuzluk fikri) verir.
  • -Kuçek makamı: İnsana hüzün ve elem verir.
  • -Büzürk makamı: İnsana havf (korku) verir.
  • -Isfahan makamı: İnsana hareket kabiliyeti güven hissi verir.
  • -Neva makamı: İnsana lezzet ve ferahlık verir.
  • -Uşşak makamı: İnsana gülme hissi verir.
  • -Zirgüle makamı: İnsana uyku verir.
  • -Saba makamı: İnsana cesaret kuvvet verir.
  • -Buselik makamı: İnsana kuvvet verir.
  • -Hüseyni makamı: İnsana sükûnet rahatlık verir.
  • -Hicaz makamı: İnsana tevazu (alçak gönüllülük) verir.

• Müzik, şiddetli beyin hasarı almış hastaların belleklerini geri kazanmaları için yardımcı olabiliyor.

• Araştırmalara göre, caz müzisyenleri sahnede doğaçlama yaparken, beyinlerindeki otosansür ve kendini engelleme bölümleri iptal oluyor. Bunun yerine kendini ifade etme bölümleri devreye giriyor.

• Kalbimizin ritmi, dinlediğimiz müziği taklit ederek değişkenlik gösteriyor.

• Hepimizin başına gelen o beynimize takılıp da bir türlü gitmeyen, ne alaka dediğimiz şarkıların İngilizce’de bir adı var: “Earworm”. Yani kulağımda kalan, dolanan şarkı…

• Sevdiğimiz müziği dinlemek, beynimizin yemek yediğimizde salgıladığı mutluluk kimyasalı olan dopamin hormonunun salgılanmasına neden oluyor.

• Araştırmalara göre, bir bebeğe müzik dinlettiğinizde, onunla konuşmanıza oranla iki kat daha uzun süre sakin bir şekilde duruyor.

Hayatımıza şöyle bir bakarsak bizi en mutlu eden şeylerin aslında küçük detaylar olduğunu göreceksiniz. Sürprizlere açık, beklenmedik ve sıradan olmayan… Yani bir nevi bize özgü küçük dokunuşlar…  Bu ayki yazımda ben de sizler için müziğe dair küçük dokunuşlar yaparak köşemde klasikleşmiş serilerimden biri olan “Bunları Biliyor muydunuz?” başlığı altında bilmesek bize hiçbir şey kaybettirmeyecek ama okuduğumuzda da bizi mutlu edecek, “Aaa! Öyle mi!!! Vay Beee!!!” dedirtebilecek detaylardan geçtim. Yine gördük ki kocaman dünyası olan müziğin içinden neler neler çıktı. Müziğin bitmek bilmeyen dünya yolculuğunda bir sonraki yazımda kutuda yeniden görüşmek dileğiyle…

Rahmi Mert Özcan – Bir Dünya Müzik 2021 Mart & Nisan Sayısı Yazısı