Rahmi Mert Özcan ‘Bir Dünya Müzik’ dergisindeki Ağustos ayı yazısında müzik ve bilimin ilişkisini anlattı!

BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ?
“MÜZİK ve BİLİM”

İnsanlar duygu ve düşüncelerini farklı yöntemlerle anlatabilirler. Bu yöntemlerden birisi de müziktir. Duygularımız için anlam ifade eden tüm sesler müzikten geçer. Her sese müzik diyemeyiz tabii ki! Düzenli bir titreşim ve yüksekliği olması şart. Aksi halde ne olur sorusunun karşılığı da sanırım ‘gürültü’ olur. Somut ve soyut olarak pek çok anlam taşıyan müzik tüm evrende aynı etkileri yaratıyor. Kendi kültürümüzde veya başka kültürlerde kendimize uygun zevkler bulup onlarla iç içe yaşıyoruz. Her zaman bir hayat değneği gibi yanımızda ve ihtiyacımız oluyor müzik. İşte bu dizeleri bize böyle yazdırabiliyor. Farklı duygulara götürüyor bizleri ve yeni keşifler yapmamızı sağlıyor. Hayranlık duyabiliyoruz, öte yandan hiç hoşumuza gitmeyecek bir hal de alabiliyor. Bir bütün ama tezatlara açık, kocaman bir dünya. İşte bu ay, bu yazımda Müzik Kutusu’nun her yıl farklı bakış açıları ile klasikleşen yazı serilerinden biri olan “Bunları Biliyor muydunuz?” başlığı altında Müzikal Zeka, Müzik – Bilim, Yapay Zeka vb. konularda sizlere hem küçük maddeler halinde farklı anekdotlar sunarak hem de gerekli, bazen ilginç ve şaşırtıcı haberler eşliğinde detaylar aktaracağım. Eğlenerek, keyifle okuyacağınızı düşündüğüm bu yazı serimin dördüncüsünde sizler de bazı bilgiler karşısında şaşırıp kalırken, bazı detayları da ayakta alkışlayacaksınız. E o halde detaylara hızlıca giriş yapalım ve Müzik Kutusu’nda bilinmeyenlere yine, yeni ve yeniden yolculuğa çıkalım. 🙂

1 – Beethoven’ın yarım kalan 10. Senfonisi ‘Yapay Zeka’ ile tamamlanacak.

Ünlü Alman klasik müzik piyanisti ve bestecisi Ludwig Van Beethoven’ın yarım kalan 10. Senfonisi, ölümünün 250. yıl dönümü dolayısıyla yapay zeka kullanılarak yeniden yazılmaya başlandı. Beethoven 9. ve 10. senfoni üzerinde çalışırken hastalanmış, son eserini tamamlayamadan 1827 yılında vefat etmişti. Ünlü besteciden kalan eskiz çalışmaları ve 10. senfoninin girişine ait bazı notalardan yola çıkarak büyük ivme kaydedildi ancak Beethoven’ın tüm eserlerinin yüklü olduğu algoritmayla donatılan yapay zeka destekli bilgisayarın öğrenmesi gereken oldukça fazla şey olduğu da açıklandı. Yapay zekayla şimdiye kadar yapılan beste denemelerinin mekanik ve kendini tekrar eden bir yapıda kaldığı belirtilirken, sonraki çalışmaların çok daha ileri düzeyde olduğu ifade ediliyor.

2 – Mozart müziğinin iyileştirici ve beyin gücünü artırıcı etkisi ne derece doğru?

Biyografi yazarları Mozart’ın kişiliğini enine boyuna incelerken, son 10 yıldır Mozart çok daha farklı bir açıdan ele alınıyor. Bu yeni bakış açısına göre Mozart’ın müziği akneden Alzheimer hastalığına kadar çok farklı hastalıkların tedavisinde büyük yararlar sağlıyor. Bu iddiaların bir kısmı sağlam bilimsel kayıtlara dayalı. Chicago’da bir sinir cerrahı, Mozart’ın belli parçalarının bazı hastalarda sara nöbetlerinin sıklığını ve şiddetini azalttığını ileri sürerken, Kaliforniya Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden bilim adamları, bazı Alzheimer hastalarının 10 dakikalık bir Mozart dinletisinden sonra zeka testlerinde daha iyi bir performans sergilediklerini tespit etmiş. Fakat Mozart’ın müziğinin yararları konusundaki iddiaların pek çoğu kişisel öykülere dayanıyor. Fransız aktör Gérard Depardieu, çocukluk döneminde kekeme olduğunu ve bu rahatsızlığından Mozart dinleyerek kurtulduğunu söylüyor. Parisli ressam Katia Eliard, 8 ay boyunca düzenli aralıklarla Mozart’ın müziğini dinleyerek 10 yıllık psikoterapiden daha fazla yarar sağladığını düşünüyor. Paris’teki Psikiyatri kliniğinin kurucusu doktor Alfred Tomatis, çocuklarda görülen ruhsal bozuklukların ve yetişkinlerdeki depresyonun Mozart müziği ile tedavi edilebileceğini ileri sürüyor.

 3 – İşte “Yapay Zeka”nın Bestelediği İlk Şarkı…

Makineler yavaş yavaş yaratıcı alanları da işgal etmeye başlamıştı ancak son dönemde yaşanan gelişmeler, yapay zeka ile nelerin başarılabileceğini gözler önüne seriyor. Geçtiğimiz yıl Sony’nin Flow Machine adlı yazılımı, The Beatles tarzında tasarlanmış ilk pop müzik şarkısını üretmişti. Şarkının sözleri bir insan besteci tarafından kaleme alınmış, ayrıca yapay zekanın ürettiği müzik bölümlerinin düzenlenmesinde de insan besteciden yardım alınmıştı.

Şimdi ise YouTube yıldızı Taryn Southern, saniyeler içinde profesyonel müzik üretebilen bir yapay zeka geliştiren Amper adlı şirket ile birlikte çalıştı. İnsan – yapay zeka iş birliği ile ortaya çıkan ilk tekli (single) albüm için Taryn, Amper yapay zekasını sıfırdan bir müzik parçası üretmek için kullandı. Şarkının hazırlanması için Amper sadece saniyede kaç vuruş olacağını (bpm), ritmi, şarkının ruh halini ve müzik tarzını seçti. Taryn kendi vokal melodilerini ve şarkı sözlerini kendisi yazdı. Taryn’in sözleri Amper’ın müziğiyle birleştirilerek son ürün elde edilmiş oldu.

4 – Bilim insanları müzik zevki ve IQ ilişkisini inceledi…

Araştırmalar müzikal tercihlerini Mozart ve Bach’dan yana yapanların sözlü şarkıları tercih eden kişilerden daha zeki olabileceğini ortaya koydu. Araştırma sonuçlarında Rap müzikle zeka arasında da olumsuz korelasyon bulundu.

Independent Türkçe’nin haberine göre, bilim insanları zekayla klasik, caz, elektronik ya da ambient müzik gibi enstrümantal müzikler arasında bağlantı buldu. Çalışma Satoshi Kanazawa’nın zekayı alışılmışın dışında uyaranlarla ilişkilendiren ünlü Savanna – IQ hipoteziyle de örtüşüyor. Daha zeki bireylerin, daha az zeki kişilere kıyasla daha alışılmadık deneyimler aradıklarını varsayan bu hipoteze göre örneğin zeki kişiler şarkı sözü gibi belirgin içerikleri daha az içeren alternatif müzikler tercih ediyor. Çalışmanın yazarı Elena Racevska, 467 öğrenciyi bir zeka testine tabi tuttu. Ardından öğrencilerden müzik türlerini tercihlerine göre sıralamaları istendi. Çalışmanın sonunda en yüksek IQ puanlarını alanların net şekilde enstrümantal müzikleri tercih ettiği görüldü.

Rahmi Mert Özcan – Bir Dünya Müzik 2020 Ağustos Sayısı Yazısı